Π. Καππάτος στο “Π”: Τα περιφερειακά πανεπιστήμια και η προοπτική της περιφερειακής ανάπτυξης
Του ΠΑΝΑΓΗ ΚΑΠΠΑΤΟΥ Βουλευτή ΝΔ Κεφαλονιάς και Ιθάκης, Αντιπροέδρου της Διαρκούς Επιτροπής Δημόσιας Διοίκησης, Δημόσιας Τάξης και Δικαιοσύνης, Εισηγητή του Σχετικού Νομοσχεδίου
Η πρώτη συνεδρίαση της Ειδικής Μόνιμης Επιτροπής Περιφερειών της Βουλής, που αφιερώθηκε αποκλειστικά στον ρόλο των περιφερειακών πανεπιστημίων, αποτέλεσε μια τομή στη δημόσια συζήτηση. Για δεκαετίες, τα ιδρύματα αυτά αντιμετωπίζονταν κυρίως ως παράγοντες τόνωσης της τοπικής οικονομίας, μέσω της παρουσίας φοιτητών και προσωπικού. Σήμερα, η πραγματικότητα αποδεικνύει ότι η συμβολή τους είναι πολύ ευρύτερη: τα πανεπιστήμια δεν είναι μόνο κέντρα εκπαίδευσης και έρευνας, αλλά και βασικοί μηχανισμοί κοινωνικής συνοχής, κόμβοι καινοτομίας και φορείς πολιτιστικής δημιουργίας. Η εξέλιξη αυτή αναδεικνύει τον αναβαθμισμένο ρόλο τους στην περιφερειακή ανάπτυξη, ιδίως σε μια εποχή που η χώρα μας αναζητεί ισόρροπα αναπτυξιακά μοντέλα πέρα από τα μεγάλα αστικά κέντρα.
Η εικόνα που παρουσίασαν οι πρυτανικές αρχές από κάθε γωνιά της Ελλάδας καταδεικνύει ότι τα πανεπιστήμια μπορούν να λειτουργήσουν ως επιταχυντές ανάπτυξης, αρκεί να τους δοθεί ο απαραίτητος θεσμικός χώρος και η υλική υποστήριξη. Το Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας απέδειξε ότι μέσα σε λίγες δεκαετίες μπορεί να εξελιχθεί σε κεντρικό πυλώνα γνώσης και συνεργειών με διεθνή ιδρύματα και την τοπική επιχειρηματικότητα. Το Πανεπιστήμιο Πατρών πρότεινε μια νέα θεσμική αρχιτεκτονική με πανεπιστημιακές περιφέρειες γνώσης και Παρατηρητήρια Περιφερειακής Ανάπτυξης, που θα επιτρέψουν την τεκμηριωμένη χάραξη πολιτικών. Το Πανεπιστήμιο Δυτικής Μακεδονίας φανερώνει το πώς η ακαδημαϊκή κοινότητα μπορεί να συμβάλει στη δίκαιη μετάβαση από το λιγνιτικό μοντέλο σε νέες μορφές βιώσιμης ανάπτυξης. Στα νησιά, το Πανεπιστήμιο Αιγαίου και το Ιόνιο Πανεπιστήμιο υπογραμμίζουν ότι χωρίς στέγαση δεν μπορεί να υπάρξει πραγματική πρόσβαση στη γνώση, ενώ ταυτόχρονα θέτουν στο επίκεντρο τη δημιουργική οικονομία, την μπλε ανάπτυξη και τη διεθνοποίηση.
SMARTWATCHES ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ - Βρείτε τα στο κατάστημα MySystemLand στο Αργοστόλι
Προμηθευτείτε προαιρετικά και την SIM κάρτα
Το Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο αποδεικνύει ότι η εξ αποστάσεως εκπαίδευση είναι ισχυρό εργαλείο κοινωνικής συνοχής, προσφέροντας ευκαιρίες σε δεκάδες χιλιάδες πολίτες να σπουδάσουν από τον τόπο τους. Το Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης αναδεικνύεται ως βασικός μοχλός στήριξης μιας περιφέρειας με σοβαρές κοινωνικοοικονομικές προκλήσεις, επενδύοντας σε νέες τεχνολογίες και στη διεθνοποίηση. Από τη συζήτηση αυτή προκύπτουν ορισμένα κρίσιμα συμπεράσματα. Πρώτον, η συμβολή των περιφερειακών πανεπιστημίων είναι πολυδιάστατη και δεν μπορεί να αποτιμάται μόνο με οικονομικούς όρους. Δεύτερον, η θεσμική τους συμμετοχή στον περιφερειακό αναπτυξιακό σχεδιασμό είναι αναγκαία, ώστε οι πολιτικές να στηρίζονται σε επιστημονική τεκμηρίωση. Τρίτον, η φοιτητική στέγαση, ιδιαίτερα στα νησιά, αποτελεί προϋπόθεση για την επιβίωση και την ανάπτυξή τους. Τέταρτον, η μετάβαση σε νέα παραγωγικά μοντέλα σε περιοχές όπως η Δυτική Μακεδονία δεν μπορεί να επιτευχθεί χωρίς τη συμβολή των πανεπιστημίων. Πέμπτον, το ανθρώπινο δυναμικό των ιδρυμάτων χρειάζεται ενίσχυση, καθώς η έλλειψη προσωπικού περιορίζει τις δυνατότητές τους. Τέλος, η διεθνοποίηση και ο ψηφιακός και πράσινος μετασχηματισμός αποτελούν πλέον κεντρικές προκλήσεις που θα καθορίσουν την ανταγωνιστικότητά τους.
Η συζήτηση αυτή δεν πρέπει να μείνει στα χαρτιά. Το ζητούμενο είναι πώς τα περιφερειακά πανεπιστήμια θα μετατραπούν από παθητικούς αποδέκτες πολιτικών σε ενεργούς σχεδιαστές της ανάπτυξης. Αυτό σημαίνει νέες μορφές χρηματοδότησης που θα συνδέονται με τον αντίκτυπο στην τοπική κοινωνία, πολιτικές που θα προσελκύουν και θα κρατούν νέους επιστήμονες στην περιφέρεια αλλά και μηχανισμούς αξιολόγησης που θα καταγράφουν μετρήσιμα αποτελέσματα. Η πρόκληση είναι να περάσουμε από τη γενική αναγνώριση της σημασίας τους στην υλοποίηση συγκεκριμένων παρεμβάσεων που θα αλλάξουν την καθημερινότητα φοιτητών, πανεπιστημιακών και τοπικών κοινωνιών.
Η Ελλάδα δεν μπορεί να σχεδιάζει το μέλλον της με μοναδικό επίκεντρο την Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη. Κάθε περιφέρεια διαθέτει πανεπιστημιακά ιδρύματα που παράγουν γνώση, δημιουργούν πολιτισμό και μπορούν να στηρίξουν νέα αναπτυξιακά μοντέλα. Ο ρόλος της Πολιτείας είναι να αναγνωρίσει την αξία αυτή και να διαμορφώσει ένα πλαίσιο ισόρροπης ανάπτυξης, όπου τα περιφερειακά πανεπιστήμια θα έχουν πρωταγωνιστική θέση. Η συζήτηση που άνοιξε στη Βουλή είναι η αρχή ενός διαλόγου που οφείλει να οδηγήσει σε συγκεκριμένα αποτελέσματα, γιατί η περιφέρεια αξίζει πανεπιστήμια ισχυρά, εξωστρεφή και ουσιαστικά συνδεδεμένα με την κοινωνία και την οικονομία της.
