Εορτή Αγίου Ανθίμου ο εν Κεφαλληνίας
(Ιερά Μονή Αγίας Παρασκευής Λεπέδων )
4-9-2024
Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
SMARTWATCHES ΓΙΑ ΠΑΙΔΙΑ - Βρείτε τα στο κατάστημα MySystemLand στο Αργοστόλι
Προμηθευτείτε προαιρετικά και την SIM κάρτα
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Τῆς Πάλλῃς τὸ βλάστημα, Κεφαλληνίας πυρσόν, τὸν θεῖον δομήτορα τῆς τῶν Λεπέδων Μονῆς, φαιδρῶς εὐφημήσωμεν, Ἄνθιμον τὸν ἀσκήσει τὸν ἐχθρὸν καθελόντα, χάριν δὲ ἰαμάτων ἐκ Κυρίου λαβόντα, πρεσβεύοντα ἐκτενῶς ἠμᾶς διασώζεσθαι.
Εορτάζει μεγαλόπρεπα η Ιερά Μονή της Αγίας Παρασκευής Λεπέδων τη μνήμη του Αγίου Ανθίμου του εν Κεφαλληνία καταγόμενου και προστάτη της νήσου της Αστυπάλαιας στις 4-9-2024.
Ο νέος ασκητής, ο όσιος Άνθιμος ο τυφλός Ιεραπόστολος του Αιγαίου, γεννήθηκε στο Ληξούρι της Κεφαλονιάς το 1727. Ήταν δηλ. σύγχρονος με τον έτερο Μεγάλο Ισαπόστολο και εθνομάρτυρα του γένους μας, τον Άγιο Κοσμά των Αιτωλό, με τον οποίον είχε παρόμοια δράση και προσφορά.
Κατά το Άγιο Βάπτισμα έλαβε το όνομα Αθανάσιος, μα σε ηλικία επτά ετών, έχασε το φως του, χτυπημένος από την αρρώστια της ευλογιάς. Το ξαναβρήκε όμως, χάρη στην Θεία παρέμβαση αφενός, και στις ανύσταχτες προσευχές της πιστής και ενάρετης μητέρας του Αντζουλέτας, καθώς και του ιδίου. Είχαν μάλιστα συμμετάσχει τότε σε σαρανταλείτουργο, το οποίο έγινε με βασικό αίτημα την θεραπεία του μικρού Αθανασίου. Πράγματι, αφού μητέρα και γιος κοινώνησαν των Αχράντων Μυστηρίων κατά την τεσσαρακοστή Θεία Λειτουργία, το παιδί φώναξε, «βλέπω, ο Ιερεύς φοράει κόκκινο φελόνι»!
Έξυπνος και μνήμων καθώς ήταν, παρακολούθησε τα μαθήματα της στοιχειώδους παιδείας, πιθανότατα κοντά στον πρώτο του δάσκαλο και πνευματικό Άνθιμο, τον ηγούμενο τότε της Ι. Μονής της Αγίας Παρασκευής Λεπέδων Ληξουρίου. Όταν έγινε 20 ετών, αποφάσισε να ακολουθήσει το επάγγελμα του πατέρα του, Ιωάννου Κουρούκλη, ο οποίος ήταν εμπειρότατος ναυτικός. Μαζί ταξίδεψαν σε πολλές θάλασσες, αλλά φθάνοντας κάποτε στην Κωνσταντινούπολη, ο πατέρας του Οσίου, χτυπημένος από την πανώλη, εκοιμήθη. Το 1750 ο πλοίαρχος του καραβιού στο οποίον υπηρετούσε τότε ο Αθανάσιος, εκτιμώντας το υποδειγματικό και εργατικότατο του χαρακτήρα του, του πρότεινε να τον κάνει γαμβρό του. Ο Αθανάσιος δέχθηκε. Άλλες όμως ήταν οι βουλές του Κυρίου. Ξυπνώντας λοιπόν ο νέος το πρωί της ημέρας, κατά την οποία θα επισημοποιούταν ο γάμος του, συνειδητοποίησε πως είχε χάσει εντελώς το φως του. «Τώρα εκατάλαβα», είπε, «πως είμαι θεότυφλος». Η επωνυμία θεότυφλος, θα τον συνοδεύει πια, σε όλη του τη ζωή!
Αντιλαμβανόμενος λοιπόν πως αυτό ήταν το θέλημα του Κυρίου, αποτάσσεται τα του κόσμου, οπότε τυφλός και άσημος, αναχωρεί για το Άγιον Όρος, όπου κείρεται μοναχός, μετονομαζόμενος Άνθιμος, πιθανότατα στα όρια της Ιεράς Μονής Ιβήρων. Εκεί ασκήθηκε θεαρέστως, αναμίχθηκε ενεργά, όπως αποδεικνύει η μετ’ έπειτα δράση του, και στο κίνημα των Κωλυβάδων, και τελικώς, όταν εκοιμήθη ο σοφότατος γέροντάς του, απεφάσισε να βγει στον κόσμο, να κηρύξει, και να διασώσει από την αμάθεια και των εξισλαμισμό τους Ορθοδόξους Ρωμιούς, οι οποίοι στέναζαν τότε κάτω από τον απάνθρωπο ζυγό των Τούρκων Μουσουλμάνων.
Πρώτη ιεραποστολική περιοδεία.
Πρώτος του σταθμός ήταν το νησί της Χίου, όπου κήρυξε τον Ευαγγελικό λόγο, αλλά και ασκήθηκε σκληρά, φθάνοντας σε μεγάλα μέτρα αγώνων. Έτρωγε μόνο λίγο ψωμί την ημέρα, ενώ έπινε νερό μόνο μετά την δύση του ηλίου. Κοιμόταν ελάχιστα, και ασκούσε συνεχώς την αδιάλειπτη ευχή του Ιησού.
Κατόπιν επισκέφθηκε την Σίφνο, και παρά τις παρακλήσεις των κατοίκων του νησιού οι οποίοι εκτίμησαν τον ενάρετο τυφλό γέροντα, έπειτα από λίγο διάστημα ασκήσεως και κηρύγματος εκεί, αναχώρησε για την Πάρο. Καθώς το πλοίο που τον μετέφερε στο νησί, βρέθηκε στο μέσον περίπου αυτής της θαλάσσιας διαδρομής, έπεσε σε μεγάλη θαλασσοταραχή, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει να καταποντισθεί από τα κύματα και τον αέρα. Κατόπιν λοιπόν πολλών και επιμόνων εκλύσεων των συνεπιβατών του μα και ενός εκ των Σιφνιών ιερέων που τον συνόδευαν, ο Όσιος Άνθιμος προσευχήθηκε με δάκρυα στην Παναγία, την οποίαν ιδιαιτέρως ευλαβείτο, και η θαλασσοταραχή σταμάτησε! Παρακάλεσε μάλιστα τους παρισταμένους να μην διαδώσουν το θαύμα, μα εκείνοι, μόλις έφθασαν στην Πάρο, το διαφήμισαν παντού. Τόσο αυτό, όσο και η οσιακή ζωή του, διέδωσαν την φήμη του και στα γειτονικά νησιά….
Δευτέρα ιεραποστολική περιοδεία.
Επιστρέφοντας πιθανότατα από τους Αγίους τόπους (1759 μ. Χ.), κατευθύνθηκε στο Καστελόριζο, όπου είχε τον πόθο να ιδρύσει το πρώτο του μοναστήρι. Το νησί όμως, μαστιζόταν τότε από φοβερή λειψυδρία. Ο Όσιος προσευχήθηκε, και οι καταρράκτες του ουρανού άνοιξαν, αφήνοντας εκστατικούς όλους τους κατοίκους της Μεγίστης – Καστελορίζου. Οι ευλαβείς αυτοί άνθρωποι δε, εις ένδειξιν ευχαριστίας προς τον Θεό και το εκλεκτό Του σκεύος εκλογής, συνέβαλαν αποφασιστικά στο κτίσιμο του Ιερού ναού του Αγίου Γεωργίου, ο οποίος έγινε στο ψηλότερο βουνό του νησιού. Με κέντρο αυτόν ακριβώς τον ναό, οικοδομήθηκαν ακολούθως, τα κελιά, το ηγουμενείο, οι λοιποί βοηθητικοί χώροι της μονής, και το ψηλό περιτείχισμα του μοναστηριού. Το 1761 μάλιστα, με σιγίλιο του οικουμενικού Πατριάρχου Ιωαννικίου του τρίτου, η μονή ανακηρύχθηκε Σταυροπηγιακή.
Από το Καστελόριζο, και με την ευχή του αρχιεπισκόπου Σίφνου Νικοδήμου, ο τυφλός Ιεραπόστολος Άνθιμος, κατευθύνθηκε στην Αστυπάλαια, όπου διέμεινε επί εννέα έτη. «Το ασκητικό του πρόσωπο που φανέρωνε την ενάρετη ζωή του, και ακτινοβολούσε την ευσέβεια του ανδρός», μαγνήτισαν τους νησιώτες! Γι’ αυτό οι ευλαβείς Αστυπαλιώτες τον ακολουθούσαν σε κάθε του βήμα, (ρουφώντας) τα γεμάτα (νέκταρ) λόγια του, όπως σημειώνει ο νέος βιογράφος του Οσίου, Κωνσταντίνος Κανέλλος….
Τρίτη Ιεραποστολική περιοδεία.
Στα τέλη του 1768 φθάνει στο Ληξούρι, όπου τον υποδέχονται με σεβασμό και ενθουσιασμό. Κατευθύνεται στην Ι. Μ. της Αγίας Παρασκευής Λεπέδων, (όπου σύμφωνα με κάποιους βιογράφους του πιθανόν και να εκάρη ως μοναχός), την οποία και βρίσκουν ερειπωμένη, μετά από τους καταστροφικούς σεισμούς του 1766 και 1767. Με την άδεια του οικείου επισκόπου Σωφρονίου, ο Όσιος αναλαμβάνει την εκ βάθρων ανακαίνιση της μονής. Οι 7 μοναχές που συνόδευσαν τον γέροντα από τα Δωδεκάνησα, απαρτίζουν τον πυρήνα της πρώτης αδελφότητος της μονής. Σύντομα όμως ο αριθμός τους θα διπλασιαστεί! Όλοι οι ευσεβείς κάτοικοι της Κεφαλονιάς και της Ζακύνθου, την οποία φαίνεται πως ο Άγιος επισκεπτόταν συχνά, συμβάλουν στην ανοικοδόμηση. Ο πατήρ Άνθιμος παραδίδει μάλιστα στη νεοσύστατη μονή, και Μοναχικό κανονισμό, γνωστό και ως Διαθήκη του Αγίου Ανθίμου. Η ζωή του και εδώ παρέμεινε ασκητική. Ολιγοφαγία και αγρυπνία στόλιζαν τον βίο του.
Σύμφωνα με την παράδοση, το 1777, ο Άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός, αφού κήρυξε σε αρκετά χωριά της Κεφαλονιάς, επισκέφθηκε και την Ι. Μονή της Αγίας Παρασκευής, όπου γνώρισε τον Όσιο Άνθιμο, για τον οποίον είχε ακούσει πάμπολλα ως τότε.
Με επίκεντρο την Ι. Μονή της Αγίας Παρασκευής Λεπέδων, ο τυφλός Ιεραπόστολος Άνθιμος, επισκέφθηκε τα Κύθηρα, την Πελοπόννησο, την Κρήτη, την Σίφνο, ευαγγελιζόμενος τον υπόδουλο ορθόδοξο λαό, και θαυματουργώντας κατά περίπτωση. Στα Σφακιά επί παραδείγματι (1770), τρεις μάγοι αποπειράθηκαν να τον δολοφονήσουν, ενώ αυτός κήρυττε στα πλήθη. Όταν όμως προσπάθησαν να θέσουν σε ενέργεια το πανούργο σχέδιό τους, διαπίστωσαν έντρομοι πως ενώ ο Όσιος μιλούσε, από το στόμα του έβγαιναν φλόγες! Έτσι παραιτήθηκαν του σχεδίου τους. Εκεί ήταν επίσης που ο γέροντας θεράπευσε μία τυφλή γυναίκα, έφερε με την προσευχή του βροχή σε άνυδρα χρόνια, και άλλοτε, συνόδευσε με σεισμό το θείο κήρυγμά του!
Το 1773 φρόντισε να ιδρυθεί ένα νέο μοναστήρι, των γενεθλίων του Tιμίου Προδρόμου, στα Κύθηρα, όπου έφθασε παρακινημένος από θεία φώτιση. Τα χρήματα μάλιστα για το κτίσιμο του καθολικού της μονής, τα πρόσφερε ένας ευλαβής καπετάνιος, αφού θαυματουργικά σώθηκε από την τρικυμία, στις βορειοανατολικές ακτές του νησιού.
Το 1775, Ιουλίου 10, ανακαίνισε και αναδιοργάνωσε την γυναικεία μονή της Παναγίας της Χρυσοπηγής στην Σίκινο. Ήταν το έκτο και τελευταίο μοναστήρι που ανήγειρε ή ανακαίνισε ο τυφλός Ιεραπόστολος του Αιγαίου, χωρίς ποτέ να τα έχει δει με τα σωματικά του μάτια!
Πηγαίνοντας κάποτε στη Μάνη, προσκεκλημένος από τους εκεί κατοίκους, αφού θαυματουργικά μετέστρεψε τον ληστρικό βίο χωρικών της βορειοδυτικής Πελοποννήσου, έλαβε Θεία πληροφορία πως επίκειται η από του κόσμου τούτου αναχώρησης του. Διέταξε τους ναυτικούς να επιστρέψουν στα Λέπεδα, γιατί εκεί επρόκειτο να «αποθάνει». Πράγματι. Λίγο μετά, ασθένησε από ίκτερο, έδωσε την ευχή του στους Κεφαλλήνες που τον επισκέφθηκαν, άφησε τις τελευταίες παρακαταθήκες του στην θλιμμένη αδελφότητα της μονής, και στις 4 Σεπτεμβρίου του 1782, παρέδωσε την Αγία του ψυχή στα Χέρια Του Δεσπότου Χριστού, τον οποίον ευαρέστησε με την Οσιακή του πολιτεία!
Το 1800 ο εφημέριος της Ι. Μονής Λεπέδων, πατήρ Ιωάννης ο Λεπεδιώτης, πραγματοποίησε την ανακομιδή των Ιερών λειψάνων του Αγίου, τα οποία ευρέθησαν «κροκοβαφή και ευωδιάζοντα». Πλήθη θαυμάτων επιτελέσθηκαν τότε από τον Όσιο Άνθιμο. Σήμερα, από τα Ιερά του λείψανα, σώζεται μόνον ο δεξιός πήχης του Οσίου, ο οποίος φυλάσσεται στην Ιερά Μονή της Παναγίας της Πορταϊτίσσης στην Αστυπάλαια, της οποίας είναι και ο πολιούχος και προστάτης.
Η παρουσία ενός Αγίου στον αμαρτωλό μας κόσμο, είναι ασφαλώς Θείο δώρο και ευλογία. Ο Όσιος Άνθιμος, ο τυφλός Ιεραπόστολος του Αιγαίου κατά τον δάσκαλο Κώστα Κανέλλο, απετέλεσε για το σκλαβωμένο γένος μας κατά τον 18ο αιώνα , βάλσαμο παρηγοριάς, εγερτήριο σάλπισμα εκκλησιαστικής και εθνικής ζωής, φάρος Αγιασμού σε ζοφώδη χρόνια, και διηνεκής πρεσβευτής μας προς Κύριον, άχρι τερμάτων αιώνος.
Η Ορθόδοξη Εκκλησία διεκήρυξε την αγιότητά του, στις 30 Ιουλίου του 1974.
Σημείωσις. Περισσότερα στοιχεία για τον βίο και την πολιτεία του Οσίου Πατρός ημών Ανθίμου του Κεφαλλήνος, καθώς και Ιερές ακολουθίες προς τιμήν του Αγίου, μπορεί κανείς να βρει στο προαναφερθέν βιβλίο του διδασκάλου Κωνσταντίνου Κανέλλου, υπό τον τίτλο, Όσιος Άνθιμος ο εκ Κεφαλληνίας, ο τυφλός Ιεραπόστολος του Αιγαίου. 1727 – 1782. Εκδόσεις Επτάλοφος.
Επίσης, σημαντικές πληροφορίες για τον Άγιο Άνθιμο δίνονται από το αδημοσίευτο χειρόγραφο του Διονυσίου Αραβαντινού, σπουδαίου Λογίου και ιεροκήρυκα της Κεφαλληνίας και στυλοβάτη της Ιεράς Μονής Λεπέδων. (Αρχείο Γερασίμου Σωτ. Γαλανού).
Χειρόγραφες σημειώσεις για το βίος του Αγίου Άνθιμου Κουρούκλη
Γεράσιμος Σωτ. Γαλανός
Στην τακτοποίηση των εκκλησιαστικών φακέλων του αρχείου μου , εντόπισα τετράφυλλο μεγάλο χειρόγραφο που αφορά στο βίος του Αγίου Ανθίμου του Κουρούκλη. Πρόκειται για πυκνογραμμένο χειρόγραφο, ταλαιπωρημένο από το χρόνο, το οποίο αναφέρεται στον άγιο των Λεπέδων Κεφαλληνίας και φέρει χρονολογία 1849. Έπειτα από προσεκτική ματιά βεβαιώνεται πως το χειρόγραφο αυτό είναι μια καταγραφή, η οποία έγινε επί τόπου για τη ζωή του Άνθιμου Κουρούκλη, από τον σπουδαίο θεολόγο καθηγητή και ιερομόναχο Διονύσιο Αραβαντινό[1].
Ο Διονύσιος Αραβαντινός ήταν καθηγητής θεολόγος και ιερέας για μικρό διάστημα στην Ιόνιον Ακαδημία και αργότερα στην Πετρίτσειο Σχολή Ληξουρίου, σύμφωνα με τον Τσιτσέλη από το 1849, χρονιά επίσης που εξεδήλωσε το ενδιαφέρον για την ιερά Μονή των Λεπέδων με αποτέλεσμα να τακτοποιήσει πολλές εκκρεμότητες που είχε αυτό το κοινόβιο. Θέλοντας να γράψει το βίος του Αγίου Ανθίμου[2], που ήταν ανακαινιστής της μονής Λεπέδων Παλικής, προσπάθησε να μάθει και να καταγράψει πληροφορίες από άτομα που είχαν γνωρίσει τον άγιο, ή από άτομα της οικογένειά του, ώστε οι πληροφορίες να είναι όσο το δυνατόν έγκυρες και αξιόπιστες.
Φρόντισε να πάρει έγγραφη μαρτυρία από την ανιψιά του Αγίου , το 1849, τότε αυτή ήταν υπέργηρη και γνώριζε πολλά πράγματα για τον άγιο Άνθιμο. Έτσι το χειρόγραφο φέρει μικρή εισαγωγή στην αρχή του με τη χρονολογία:
«1849 Μαρτυρίαι αξιόπιστοι τας οποίας εσύναξεν ο υπογεγραμμένος, περί του βίου και της πολιτείας, του εν μακαρία τη λήξει Ανθίμου Κουρούκλη μοναχού, του επονομαζομένου θεότυφλου. Ανακαινιστού της, επ’ ονόματι της αγίας οσιοπαρθενομάρτυρος Παρασκευής, Μονής των Λεπέδων, εν Κεφαλληνία»
Στη συνέχεια αναφέρεται η πληροφοριοδότης του Διονυσίου Αραβαντινού, γράφοντας αρχικά στο σώμα του κειμένου τα εξής: «Μία ανεψιά του μοναχού Ανθίμου, έτι ζούσα, ήτις γεννάται από την αδελφήν του, ογδοήκοντα τεσσάρων ετών ούσα, ονομαζομένη Αναστασούλα[3], χήρα του ποτέ Ανδρέου Βασιλοπούλου, και μήτηρ του μακαρίτου αιδεσιμοτάτου ιερέως, και πνευματικού πατρός Ιωάννου Βασιλοπούλου του και Χρυσαφούλη, διηγείται περί του θείου της Ανθίμου μοναχού Κουρούκλη , τα ακόλουθα.»
Το χειρόγραφο αποτελεί μια βασική πηγή πληροφοριών για τον Άνθιμο Κουρούκλη και μας δίνει τη δυνατότητα να το συγκρίνουμε με άλλες βιογραφίες του αγίου, που κατά καιρούς έχουν εκδοθεί. Σημαντική κρίνεται ή σύντομη αλλά καλή αναφορά του ιστοριοδίφη Ηλία Τσιτσέλη, που είναι ενσωματωμένη στην ιστορία της μονής των Λεπέδων[4], στο δεύτερο τόμο του έργου του.
Σύμφωνα με το χειρόγραφο αυτό ο όσιος Άνθιμος γεννήθηκε το 1727 και ήταν γιος του ναυτικού Ιωάννη Κουρούκλη και της Αντζουλέτας και το αρχικό του όνομα ήταν Αθανάσιος. Από νωρίς παρουσίασε πρόβλημα, λόγω της αρρώστιας της ευλογιάς, με την όρασή του και μάλιστα σε μεγάλο βαθμό, γι’ αυτό και ονομάστηκε αργότερα ο Θεότυφλος.
Το πρόβλημα της τύφλωσης που ήταν πολύ μεγάλο, δυστυχώς οι γιατροί της εποχής δεν μπόρεσαν να το αποτρέψουν και η μάνα του Άνθιμου, ανέλαβε με μεγάλo τεσσαρακονταλείτουργo να ζητήσει τη βοήθεια του Θεού. Σύμφωνα με τη χειρόγραφη αυτή βιογραφία μάνα και γιος στράφηκαν με πολύ ζήλο προς τον Θεό, με μεγάλες προσευχές και νηστείες, έως ότου η μεγάλη του πίστη και επιθυμία του έδωσε ένα ελάχιστο φως και μάλιστα κατά την ώρα της τελευταίας Θείας Λειτουργίας του τεσσαρακονταλείτουργου, στον ιερό ναό των Αγίων Αποστόλων κοντά στην πόλη του Ληξουρίου, την ώρα της μετάληψης. Είναι σημαντική η μαρτυρία της αποκάλυψης της βλέψης του, όταν είπε ο ιερέας, Μετά φόβου Θεού Πίστεως, εκείνος ο θεότυφλος φώναξε πως βλέπει και μάλιστα είπε πως ο ιερέας φορεί κόκκινο φελόνιο, και πράγματι ήταν αλήθεια. Έπειτα, για να βεβαιωθούν, του έδειχναν τις εικόνες μία προς μία και αυτός τις αναγνώριζε με πολλή ευκολία και μιλούσε για τους αγίους που εικονίζονταν επάνω. Παρατήρησαν τα μάτια του και διαπίστωσαν πως το ένα μάτι είχε ανοίξει λίγο, αλλά ικανό να βλέπει οξυδερκέστατα.
Η μητέρα του Αθανάσιου έπεισε τον άνδρα της, ο οποίος ήταν μεν τραχύς και κακός, όπως γράφει στο χειρόγραφο , αλλά ικανός ναυτικός και πολύ έμπειρος, να πάρει τον Αθανάσιο και να πάνε ταξίδι για να του δείξει τον κόσμο. Πράγματι στα είκοσί του, ο Αθανάσιος ταξίδεψε με το πλοίο του πατρός τους έως την Κωνσταντινούπολη, αλλά εκεί ο πατέρας του προσβλήθηκε από τη νόσο της πανώλης και πέθανε.
Το αποτέλεσμα ήταν, ο Αθανάσιος να αναλάβει το πλοίο του πατρός τους, έχοντας και αυτός μια σημαντική κλίση στη ναυτική ζωή και έτσι για δύο έτη ήταν κύριος του εαυτού του. Το 1750 ο Αθανάσιος εργαζόταν σε πλοίο, του οποίου ο ναύκληρος[5] καταγόταν από την Τήνο και ο οποίος σκέφτηκε να τον κάνει γαμβρό του εκτιμώντας τα χρηστά του ήθη. Αλλά ,ενώ τον φιλοξενούσε στο σπίτι του και την άλλη μέρα θα του γνώριζαν την κόρη για να την πανδρευτεί και τον περίμεναν να ξυπνήσει, διαπίστωσαν πως είναι εντελώς τυφλός και αυτός δεν ήξερε αν είναι μέρα ή νύκτα. Διαπιστώθηκε η τυφλότητά του και τότε, πήρε το μήνυμα να αφιερωθεί ολότελα στον Θεό και να τον υπηρετήσει με τον καλύτερο τρόπο.
Ενδύθηκε το αγγελικό σχήμα στο Άγιο Όρος και μετονομάστηκε Άνθιμος. Ωστόσο, υπάρχει η πιθανότητα ο άγιος να εκάρη μοναχός στο μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής Λεπέδων, λόγω που ο τότε ηγούμενος Άνθιμος Μιχαλίτσης να ήταν πνευματικός στυλοβάτης του αγίου να του έδωσε το όνομά του. Με την ευλογία του γέροντα Μιχαλίτση έφυγε για το Άγιο Όρος. Η πληροφορία αυτή δεν αναγράφεται στο χειρόγραφο , αλλά αποτελεί σε βιογράφους του αγίου κοινό τόπο παράδοσης.
Ο Άνθιμος ταξίδεψε στα Ιεροσόλυμα, στα νησιά του Αιγαίου όπως και έδρασε δυναμικά. Παρόλο που δεν γνώριζε τα κοινά γράμματα, όπως λέει το χειρόγραφο κείμενο, αποδείχτηκε ευφραδέστατος στο λόγο και μετέπεισε ανθρώπους κακούς να μετανοήσουν και άλλους να συμμορφωθούν προς τα χριστά ήθη.
Ασκήτευσε στη Χίο για περίπου ένα έτος στην εκκλησία της Αγίας Ματρώνης, αγία που εορτάζει την ίδια μέρα με τον άγιο Γεράσιμο της Κεφαλληνίας, διδάσκοντας τον ευαγγελικό λόγο και έκανε μια βαριά ασκητική ζωή. Περιόδευσε πολλές περιοχές και νησιά όπως : Ιεροσόλυμα, Ίο, Σίκινο, Καστελόριζο, Αστυπάλαια, Σφακιά, Πελοπόννησο, κηρύττοντας το λόγο του Θεού και νουθετώντας τους κατοίκους των περιοχών αυτών στη δύσκολη περίοδο της Τουρκοκρατίας που περνούσαν.
Αν και τυφλός ίδρυσε 6 μοναστήρια[6], τα οποία στάθηκαν προπύργια για την Ορθοδοξία. Στη Σίκινο της Ζωοδόχου Πηγής, στο Καστελόριζο του Αγίου Γεωργίου, στα Σφακιά του Αγίου Αντωνίου, στην Αστυπάλαια της Παναγίας της Πορταΐτισσας, στα Κύθηρα του Αγίου Ιωάννη του Προδρόμου, στην Κεφαλληνία της Αγίας Παρασκευής Λεπέδων το ανακαίνισε εκ βάθρων ύστερα από τους σεισμούς του 1769.
Η χειρόγραφη βιογραφία, τουλάχιστον στις σωζόμενες οκτώ σελίδες της, στέκεται περισσότερο στην ζωή του Αγίου Ανθίμου στην Κεφαλονιά και μάλιστα σχολιάζει τον τρόπο που τον δέχτηκαν στο νησί του. Ήρθε στο νησί με συνοδεία μιας μοναχής κατά τον Γενάρη του 1768[7]. Μόλις έμαθαν οι κάτοικοι του Ληξουρίου πως θα έφτανε ο Άνθιμος ο Κουρούκλης, ο σεβαστός γέροντας του Θεού, έτρεξαν στο παραθαλάσσιο μέρος που αποβιβάστηκε να τον συναντήσουν και να ζητήσουν την ευλογία του. Τον συνόδευσαν έως την πατρική του οικία για να συναντήσει τη γηραιά μητέρα του. Η στιγμή της συνάντησης με τη μητέρα του ήταν απερίγραπτη και όπως σημειώνεται χειρόγραφα, (δεν δύναται κανείς τι να ειπή…) η οποία μητέρα του ήταν πολύ μεγάλη στην ηλικία και δεν ήλπιζε πως θα ξανάβλεπε τον γιό της, που ήταν σύμφωνα με τον κόσμο τόσο προικισμένος άνθρωπος από τη Θεία χάρη του Θεού.
Είναι συγκινητική η συνέχεια, όπως αυτή περιγράφεται στο χειρόγραφο από τη μνήμη της ανιψιάς του Αναστασούλας, « Αφού δε ήλθεν η ώρα του δείπνου, λέγει προς αυτόν η μήτηρ αυτού, έλα Καλόγηρέ μου, να δειπνήσωμεν, όχι της απεκρίθη εκείνος, προφασιζόμενος ότι δεν πεινά, κόπιασαι καν εδώ στο άλλο μέρος του λέγει, όπου σου έχω έτοιμο κρεβάτι να κοιμηθής, όχι της είπεν αυτός, αλλά θέλω εις εκείνον το δωμάτιον, το οποίον ήξευρα ότι πλησιάζει εις το μαγηρείον, εκεί ρίψαι τούτο, δείχνων ένα ευτελή τάπητα, τον οποίον μεθ΄ εαυτού έφερε, να πέσω. Αφού δε επροχώρησεν η νυξ, ήκουσεν η μήτηρ αυτού, άγρυπνος ούσα, κτύπους εις το δωμάτιον όπου εκοιμάτο ο Άνθιμος και – ω κακόν πού μού ήλθεν είπε- κάτι έχει ο καλόγηρός μου, με τούτο υπήγεν εκεί και τι βλέπει, ότι αυτός ήτο καταφορτωμένος σίδηρα, από τους ώμους έως εις την ζώσιν, και στρεφογύρίζων εις τον ύπνον του έκαμνε, εκείνους τους κτύπους- πράγμα βέβαια σπάνιο, εις τίνα μόνον παλιούς ερημίτας φανέν το γενόμενον, τα οποία πάντοτε έφερε μέχρις εσχάτης του αναπνοής και η τροφής του δε, παρετηρήθη ότι ήτον όλως δι όλου ασκητική..»
Μετά από λίγο χρονικό διάστημα, έδωσε παραγγελία στη μητέρα του να προσέχει την μοναχή και να μην την ενοχλεί στα καθήκοντά της και ότι θα φύγει από την Κεφαλληνία και θα επιστρέψει. Επανήλθε μετά (δυο ή τρία έτη) και έφερε μαζί του άλλες έξι μοναχές κι έναν μοναχόν κι ένα μικρόν παιδί δύο ετών και τριών μηνών, ονομαζόμενο Ιωάννης, με σκοπό να επανδρώσει το μοναστήρι των Λεπέδων.
Τότε το μοναστήρι ήταν σε άσχημη κατάσταση λόγω των σεισμών του 1766-1767 και αποφάσισε να το ανακαινίσει, να ξαναφτιάξει τους χώρους του και να κλείσει τις πληγές του. Έτσι το 1769, όπως αναφέρεται στην προσήλωσή του, οι μοναχές και ο άγιος βάνουν τις οικονομίες τους για να ξαναφτιαχτεί το μοναστήρι της Αγίας Παρασκευής Λεπέδων.
Ζήτησε το ναό του σπηλαίου της Αγίας Παρασκευής στα Λέπεδα από τους κτητορικούς αδελφούς και αφού έλαβε την άδεια γκρέμισε τα παλιά μικρά χαμόσπιτα και ανήγειρε εκ θεμελίων καινούρια, ως παλάτι περιγραφόμενα με μια λέξη στο χειρόγραφο. Διαίρεσε το επάνω μέρος του κτίσματος αυτού, σε επτά κελιά για τις μοναχές και κατέστησε έτσι ικανό ασκητικό κοινόβιο. Δεν σταμάτησε όμως και έκτισε και δεύτερο παλάτι δίπλα σε αυτό, «…κολλητόν εις το πλάγιον της άκρας του πρώτου…» όπως γράφεται σε αυτή τη χειρόγραφη βιογραφία του . Κατασκεύασε γι αυτόν ένα μικρόν οικίσκο, κοντά στην εκκλησία, « ο οποίος δεν ήταν μεγαλύτερος κατά το πλάτος και το μάκρος από μία τετραγωνική οργιά, το δε ύψος ως επτά πόδας, και εκεί μέσα εστέκετο νυχθημερόν και εις όλας τας ώρας του έτους όταν ευρίσκετο εις το Μοναστήρι, έχων δια κλίνην δυο μόνας σανίδας, επάνω σε δυο πέτρας και τον άνω ειρημένων τάπητα».
Στη χειρόγραφη βιογραφία του Αγίου Ανθίμου, που στέκεται σημαντική πηγή, ιδίως για τη δράση του στο νησί που τον γέννησε, αναγράφονται κι άλλες πληροφορίες πολύ σημαντικές όπως για την έλευση του Αγίου Κοσμά του Αιτωλού στο νησί, ο οποίος ήθελε να δει τον θεότυφλο άγιον Άνθιμον, επειδή είχε ακούσει πολλά και καλά γι’ αυτόν. Η παρουσία του Κοσμά του Αιτωλού στο νησί έπαιξε καταλυτικό ρόλο στις ψυχές των κατοίκων και υπήρξαν περιπτώσεις όπως , μια κοπέλα από τους Σουλλάρους ονόματι Βικτωρία Βόρου που ακούγοντάς τον να κηρύττει, αποφάσισε να γίνει καλόγρια.
Επίσης υπάρχουν ενορατικές και προφητικές μαρτυρίες του Αγίου Ανθίμου των Λεπέδων, μάλιστα εντυπωσιακές που βεβαιώνουν πως ο μορφή αυτού του αγίου είχε την ενεργειακή χάρη του Θεού, που δίνεται στους προσπαθούντας δράσεις εν Θεώ και εκλεκτούς στη ζωή που διάγουν στάση εν Χριστώ.
Αξιολογώντας τη χειρόγραφη βιογραφία του Αγίου Ανθίμου Κεφαλληνίας είναι φανερό πως υπήρχαν κι άλλες σελίδες που πρέπει να είχαν στοιχεία γι’ αυτόν και το μοναστήρι των Λεπέδων, και που απλά δεν σώθηκαν ή βρίσκονται σε άλλα χέρια ή αρχεία. Αυτό συνάγεται από βιογραφίες που κατά καιρούς έχουν δει το φως της δημοσίευσης και λίγο πολύ ακολουθούν την ίδια πορεία των γεγονότων και καταστάσεων.
Είναι σημαντική αυτή η χειρόγραφή μαρτυρία από συγγενικό του άτομο, που ότι καταθέτει ακολουθεί πιστά κάποια παράλληλα κεφαλληνιακά γεγονότα που ήδη είναι τεκμηριωμένα στο χρόνο από τους ιστορικούς και μελετητές.
Αφορά τη ζωή του αγίου σε σχέση με το νησί του και λιγότερο με τα άλλα νησιά του Αιγαίου, που ο Άγιος άφησε μεγάλη δράση και όνομα σεβαστό και άγιο. Ο Άνθιμος Κουρούκλης μέσα από τον αγώνα του και την ορθόδοξη δράση του, υπήρξε πέρα από μορφή αγίου και κοινωνικός αναμορφωτής, εφόσον μέσα στα δύσκολα χρόνια της Τουρκοκρατίας στην Ελλάδα περιδιάβαινε τα νησιά του Αιγαίου και όχι μόνο, για να στυλώσει τις ψυχές των ανθρώπων.
Εν κατακλείδι αυτή η χειρόγραφη βιογραφία του αγίου, φαίνεται να αποτελεί την πρώτη απόπειρα καταγραφή της ζωής του από τον πρώτο βιογράφο του , τον ιερομόναχο Διονύσιο Αραβαντινό και βάσει αυτής στηρίχτηκαν οι επόμενες βιογραφίες στα γεγονότα της ζωής του που συνέβησαν κι αυτός έπραξε.
[1] Ηλίας Η, Τσιτσέλης, Κεφαλληνιακά Σύμμικτα, τ. 1ος , σσ.23-25.
[2] Ο Ηλίας Τσιτσέλης μας ενημερώνει πως πράγματι ο Διονύσιος Αραβαντινός φρόντισε να βρει στοιχεία για τον άγιο των Λεπέδων. Μαζί με τη βιογραφία του Αραβαντινού για τον άγιο Άνθιμο υπήρχε και ένα μία ακολουθία η οποία ήταν έργο αγνώστου, διορθωμένη από τον Ιωάννη Λεούδο και έφερε χρονολογία 18 Αυγούστου αωμζ. Ο Τσιτσέλης μας ενημερώνει πως ο Διονύσιος Αραβαντινός ήθελε να πετύχει την αγιοποίηση του Άνθιμου και γι’ αυτό κάλεσε από τη Ζάκυνθο τον υμνογράφο Γεώργιο Γιαννούλη ο οποίος θα συνέθετε μια ακολουθία. Το ζητούμενο είναι αν η ακολουθία που υπάρχει είναι του Γιαννούλη ή άλλου υμνογράφου. Μάλλον η ακολουθία είναι του Ιερομόναχου Χαράλαμπου Φλώριου.
[3] Ο Ηλία Τσιτσέλης λέει πως η Αναστασία Βασιλοπούλου Χρυσαφούλη ήταν αδελφή του αγίου. Πρόκειται για την ανιψιά του αγίου, κόρη της αδελφής του σύμφωνα με το ανωτέρο χειρόγραφο.
[4]Ηλίας Τσιτσέλης, τ. 2ος , σσ. 355-356. Φαίνεται πως ο Τσιτσέλης είχε αντλήσει πληροφορίες κι αυτός από το χειρόγραφο του 1849 μια και αναφέρεται σε αυτό.
[5] Σε άλλη βιογραφία αναφέρεται, πως το πλοίο ήταν από τη Σκόπελο. Βλ. Βίος και πολιτεία του Πατρός Ημών Ανθίμου του Αρχιμανδρίτου Γερασίμου Κεφαλά. Αθήνα 1973
[6] Βλ. Ηλία Α. Τσιτσέλη, τ. 2ος , σελ.354.
[7] Ό. π.
